Vrij zicht op ethiek

Het eerste deel van het boek besteedt aandacht aan belangrijke begrippen die binnen de ethiek worden gebruikt. Ook gaan we in op fundamentele vragen over ethiek; vragen als: is ethiek een kwestie van gevoel of een denkactiviteit? Wat maakt een onderwerp tot een ethisch onderwerp? Bezit een ethisch oordeel algemene geldigheid? Zijn morele overtuigingen wel of niet puur een zaak van het afzonderlijke individu? Wat is eigenlijk goed en wat is kwaad? Wat is de verhouding tussen levensbeschouwing en ethiek? Het eerste deel heeft daarmee een algemeen karakter: we gaan nog niet diep op één ethisch probleemgebied in. Wel komen terloops allerlei ethische vragen en problemen aan bod, waardoor je zult zien hoe breed en complex het hele terrein van de ethiek is. Het tweede deel van het boek besteedt hoofdstuksgewijs aandacht aan enkele specifieke domeinen of vakgebieden. We zullen namelijk zien dat er bijvoorbeeld een speciale ethiek bestaat die zich bezighoudt (specialiseert) met ethische vragen die binnen het medisch handelen bestaan en ontstaan. Maar ook een speciale ethiek die zich bezighoudt met militaire zaken, met seksualiteit, met economie, met dierenwelzijn, met het milieu enzovoort. Zo'n deelgebied vereist zijn eigen kennis van zaken en heeft zijn eigen specifieke ethische vragen. Je kunt daarom niet zo maar wat je in het eerste deel geleerd hebt toepassen op speciale vraagstukken zoals er in het tweede deel enkele aan bod komen. Inhoud Algemene inleiding Deel 1 Grondbeginselen van de ethiek Hoofdstuk 1 Wat is ethiek? Paragraaf 1 Over spontane reacties bij goed en kwaad Paragraaf 2 De begrippen moraal, waarde, norm en deugd Paragraaf 3 Beschrijvende en normatieve ethiek Paragraaf 4Wat is een ethisch onderwerp? Hoofdstuk 2 Bezit onze moraal universele geldigheid? Paragraaf 1 Probleemstelling Paragraaf 2 Het cultureel relativisme Paragraaf 3 Het universalisme Hoofdstuk 3 Ethische theorieën Paragraaf 1 De gevolgenethiek Paragraaf 2 De plichtsethiek Paragraaf 3 De deugdethiek Hoofdstuk 4 Moraal en levensbeschouwing Paragraaf 1 Moraal als onderdeel van een levensbeschouwing Paragraaf 2 Religieus sanctioneren van moraal Deel 2 Speciale ethiek: voorbeelden Inleiding: het begrip 'speciale ethiek' Hoofdstuk 5 Speciale ethiek: mens en techniek Paragraaf 1 Van mens tot Cyborg Paragraaf 2 Kritische vragen aan de techniek Paragraaf 3 Technische uitvindingen zijn als kinderen Hoofdstuk 6 Speciale ethiek: euthanasie Paragraaf 1 Enkele belangrijke begrippen Paragraaf 2 Argumenten om euthanasie af te wijzen Paragraaf 3 Argumenten om euthanasie te rechtvaardigen Hoofdstuk 7 Speciale ethiek: man en vrouw Paragraaf 1 Inleiding: gelijkwaardigheid en verscheidenheid Paragraaf 2 Waarom zijn man en vrouw gelijkwaardig? Paragraaf 3 Gelijkwaardigheid en verscheidenheid: twee niveaus in het denken Paragraaf 4 Gelijke en ongelijke behandeling Hoofdstuk 8 Speciale ethiek: de doodstraf Paragraaf 1 Inleiding Paragraaf 2 Nederland schaft de doodstraf af Paragraaf 3 Overzicht van de argumenten tegen en voor de doodstraf Paragraaf 4 Recht op leven en de doodstraf Paragraaf 5 Is de doodstraf in strijd met het recht op leven? Hoofdstuk 9 Speciale ethiek: de verzorgingsstaat Paragraaf 1 Het begrip verzorgingsstaat Paragraaf 2 De opbouw van de verzorgingsstaat Paragraaf 3 Eigen verantwoordelijkheid en de verzorgingsstaat: casussen Hoofdstuk 10 Over de ethische werkwijze