Tweede boek 1838-1847

Alexander Herzen was voor de negentiende eeuw wat de Russische dissident na de Revolutie van 1917-en speciaal na de dood van Stalin in 1953-in de twintigste eeuw zou worden: een advocaat van de menselijke waardigheid zoals die verankerd ligt in het recht op eigen normen, eigen denken, eigen doen; enerzijds aanklager van iedere vorm van onderdrukking en vernedering van het individu door de gemeenschap, staat of regeering, anderzijds voorvechter van het democratisch recht van de mens op vrijheid en persoonlijke verantwoordelijkheid voor zijn keuzen. In het tweede deel van zijn autobiografie Feiten en gedachten schrijft hij over zijn huwelijk, over zijn ontslag en verbanning naar Novgorod, over Belinski en Bakoenin. Dit deel eindigt in het jaar 1847, het jaar van zijn definitieve vertrek uit Rusland.